Zbudowany z tzw. muru pruskiego dawny ewangelicki kościół imieniem Świętej Trójcy i Matki Boskiej (zwany „Dolnym”, „Małym” lub „Polskim”) powstał w miejscu wcześniejszej świątyni, wzmiankowanej był po raz pierwszy w 1587 r., gdy właściciel Twardogóry Georg Dyhrn nakazał wykonanie nowego stropu i ław. Po wybudowaniu w latach 1688-90 pośrodku rynku kościoła „górnego” pełnił funkcję kościoła filialnego, w który odprawiano nabożeństwa w języku polskim. Obecny wzniesiony w latach 1877-79 przez cieślę H. Dreysera na miejscu poprzedniego. Obiekt ulokowano na tarasowym obsadzonym grabami i kasztanowcami wzgórzu - w pobliżu pałacu. Jest to neogotycka świątynia orientowana, założona na planie prostokąta, przy którego krótszych bokach zlokalizowano: od strony północnej - prezbiterium, od południowej - wieżę dzwonnicy. Kościół jest konstrukcji szkieletowej, na wysokiej ceglanej podmurówce. Do prostokątnej nawy przylega węższe, prosto zamknięte prezbiterium z zakrystią od północy. Wysoka bryła budynku, zwieńczona dachem dwuspadowym, harmonijnie współistnieje z geometrycznymi motywami szachulca i murowanym cokołem. Całość tworzy spójny kompozycyjnie i niezwykle malowniczy efekt.
Wewnątrz nawę obejmują wsparte na filarach drewniane empory. Nawę od prezbiterium oddziela ażurowy, dekorowany maswerkami ostrołuczny łuk tęczy. Zachowana oryginalna polichromia wnętrza. Barokowe wyposażenie przeniesione do kościoła św. Idziego w Chełstowie.
Kościół ze względu na zastosowane rozwiązanie konstrukcyjne należy do oryginalnych przykładów śląskiej architektury sakralnej. Elementy świadczące o dużych wartościach artystycznych obiektu to przede wszystkim konstrukcja szkieletowa murów zewnętrznych, jednocześnie pełniąca funkcję dekoracyjną, a także zachowana stolarka okienna i drzwiowa, portal główny o neogotyckim, snycerskim obramieniu oraz rzeźbiony okap i dekoracyjny fryz o motywach czteroliścia. Świątynia uważana była za ostoję polskości, ponieważ aż do końca XIX w. odprawiano tu popołudniowe nabożeństwa w języku polskim.
Nieużytkowany od 1956 r., przejęty przez miasto w 1992 r. Wyremontowany został w latach 2008-2009 i obecnie jest miejscem kameralnych wydarzeń kulturalnych. W 2012 roku został laureatem w ogólnopolskim konkursie „Zabytek Zadbany” ogłaszanym przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Obecnie obiektem zarządza Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy im. Władysława Stanisława Reymonta w Twardogórze, organizując w jego wnętrzach kameralne przedstawienia teatralne i muzyczne oraz wystawy.
Na murowaną z cegły w glinie kryptę natrafiono podczas remontu obiektu w 2009 r. W krypcie były złożone dwie drewniane trumny obite miedzianą blachą, stwierdzono też ślady po 2-3 doszczętnie zbutwiałych innych trumnach. Na jednej z tych obitych miedzią w znakomitym stanie za chowały się malowane herby oraz inskrypcje wskazujące, że trumna zawiera doczesne szczątki Cathariny Köckritz z d. Schindel, żony właściciela Twardogóry Caspara Köcrit za. Drugi mąż Cathariny, Caspar Köckritz, budowniczy twardogórskiego zamku, przeżył swą żonę tylko o dwa lata. Drugiego kwietnia 1603 roku został postrzelony przez swego sąsiada z Goszcza, Hansa von Borschnitza i w następstwie odniesionej rany zmarł 1 maja 1603 r. Napis na epitafium Cathariny i Caspara von Köckritz mówił o przypadkowym – nieszczęśliwym postrzeleniu Caspara, ale autor monografii rodu von Köckritz dowodzi, iż nie był to nieszczęśliwy wypadek tylko jawne morderstwo. Podczas zburzenia starego kościoła w 1897 r., przed wybudowaniem nowego do dzisiaj zachowanego, otwarto grobowiec i okazało się, że trumny zostały zbezczeszczone. Z pewnością więc druga z nich, znajdująca się obecnie w krypcie bez zachowanych inskrypcji ale stylistycznie podobna do trumny Cathariny, zawiera szczątki Caspara. Catharina i Caspar Köcritzowie mieli czworo dzieci: Susannę, Ursule, Siegismunda i Anne. Spadkobiercą Köckritzów został więc ich jedyny syn Sigismund urodzony w Twardogórze 25 stycznia 1601 r. Gdy miał 5 miesięcy zmarła jego matka, a gdy miał 3 lata jego ojciec. Siegiesmund zmarł w 1664 r. a jego żona Maria w 1673 r. Oboje spoczęli w tym samym grobowcu, w którym znajdują się trumny rodziców. Tak więc wspomniane ślady dwóch drewnianych trumien w krypcie to pozostałość ich pochówków. Ich nierozłożone szczątki zostały podczas remontu kościoła dołożone do rozprutej trumny Caspara. Podczas niedawnych prac remontowych odsłonięto fragmenty fundamentów kościoła w jego kształcie z połowy XVII w. W trakcie prac ziemnych odkryto liczne szczątki ludzkie pochodzące z naruszonych podczas wcześniejszych przebudów kościoła grobów.
NR W REJESTRZE ZABYTKÓW: A/1004
W opisie wykorzystano informacje własne oraz opracowanie Grzegorza Grajewskiego (OT NID we Wrocławiu, 03.12.2014 .), zabytek.pl.
